Taispeántais

Tá idir sheanchas agus amhráin thraidisiúnta go leor ag déanamh gaisce de chlisteacht Uí Chonaill. Déanann scéal amháin cur síos ar conas a thug cailín aimsire rabhadh dó as Gaeilge go raibh nimh curtha ina fhíon ag dinnéar i Londain. Tá 144 leagan den scéal seo ar taifead. Sa leagan atá luaite leis an múchtóir coinnle seo dhoirt Ó Conaill an fíon nimhneach leis an múchtóir agus é ag ligean air go raibh sé ag iarraidh coinneal a mhúchadh.

Bhí Ó Conaill ábalta dul go Westminster agus ceart na gCaitliceach le suí sa pharlaimint a éileamh tar éis dó féin suíochán a bhuachan i dtoghchán Cho. an Chláir sa bhliain 1828. Bhronn a thoghthóirí an sais seo air i gcomóradh a bhua.

Mórbhonn ag comóradh an Chéad Bhille Leasúcháin, 1831. Thacaigh Ó Conaill le Príomh-Aire na Breataine, an tIarla Grey, nuair a thug sé isteach Bille Leasúcháin chun an córas toghcháin a fheabhsú agus chun a chinntiú go mbeadh ionadaíocht níos cothroime sa Pharlaimint.

Mórbhonn ag comóradh Olltoghchán 1832. Déanann an mórbhonn seo comóradh ar thoghadh Dhónaill Uí Chonaill agus iomaitheoir eile ar son an Reipéil, Edward Ruthven, mar Theachtaí Parlaiminte ar son Bhaile Átha Cliath ar an 17ú Nollaigh 1832.

Lián a úsáideadh chun an chéad chloch de leacht Ruthven a leagadh, 14ú Eanáir 1839. Leag Ó Conaill an chéad chloch de leacht cuimhneacháin i Reilig Ghlas Naíon d’Edward Ruthven. Toghadh Ruthven mar Theachta Parlaiminte ar son an Reipéil do Bhaile Átha Cliath in éineacht le hÓ Conaill. Chuir a gcuid naimhde polaitiúla go láidir in aghaidh a n-atoghadh beirt in 1835 agus bhí baint ag strus na conspóide sin le bás obann Ruthven an bhliain dar gcionn.

Ar mhaithe le maisiúchán níos mó ná aon rud eile a chaithfí an claíomh seo. Chaitheadh Ó Conaill é ar ócáidí searmanais.

Cuid é seo de bhástcóta a cheaptar ba le Dónall Ó Conaill tráth. Is cosúil ó thomhais agus ó dhéanamh an bhástcóta gur ina ógfhear dó a mbíodh sé á chaitheamh aige. Choimeád muintir McCan ó Theach Bhaile Eoghain i dTiobraid Árann, a bhí gaolta le muintir Uí Chonaill, mar chuimhneacháin air é.

An tUas Frank McCan, Teach Bhaile Eoghain, Caiseal, Co. Thiobraid Árann a dheonaigh.